وابستگی شدید صندوق‌های بازنشستگی به بودجه عمومی در لایحه بودجه ۱۴۰۴ بار دیگر نمایان شد؛ جایی که بیش از ۶۲۱ هزار میلیارد تومان از منابع عمومی کشور صرف پرداخت تعهدات این صندوق‌ها می‌شود و فقط دو صندوق بازنشستگی کشوری و تامین اجتماعی نیروهای مسلح، ۹۲ درصد این اعتبارات را به خود اختصاص داده‌اند.

در ایران، تاریخچه صندوق‌های بازنشستگی به اوایل دهه ۱۳۴۰ برمی‌گردد که سازمان تامین اجتماعی تاسیس شد و برنامه‌هایی برای پوشش بیمه‌ای کارگران ایجاد گردید؛ این سیستم عمدتا شامل برنامه‌های مبتنی بر مزایای معین است که به کارکنان اجازه می‌دهد که پس از سال‌ها خدمت از مزایای بازنشستگی بهره‌مند شوند.

صندوق بازنشستگی سرمایه‌گذاری دولتی ژاپن (GPIF)، با دارایی‌هایی حدود ۱.۷ تریلیون دلار، بزرگ‌ترین صندوق بازنشستگی جهان به شمار می‌آید و نقش اساسی در تامین مالی دوران بازنشستگی میلیون‌ها نفر ایفا می‌کند.

وزارت دارایی نروژ، مسؤولیت کامل مدیریت صندوق بازنشستگی دولت را بر عهده دارد؛ این صندوق از دو بخش مجزا و مستقل از هم به نام «صندوق بازنشستگی دولت-گلوبال (GPFG)» و «صندوق بازنشستگی دولت-نروژ (GPFN) » تشکیل شده که مدیریت اجرایی این دو بخش، با احکام تعیین‌شده توسط وزارت دارایی، به ترتیب بر عهده بانک مرکزی نروژ و صندوق بیمه است.

یکی از مهم‌ترین عواملی که به موفقیت نظام بازنشستگی کانادا کمک کرده، استقلال صندوق‌ها از دولت تلقی می‌شود؛ این استقلال نه فقط به صندوق‌ها اجازه می‌دهد تا تحت نظارت و حمایت دولت فعالیت کنند، بلکه آن‌ها را قادر می‌سازد تا تصمیمات سرمایه‌گذاری را بر اساس اصول حاکمیت شرکتی اتخاذ کنند.

در نهایت، اگرچه چالش‌های جدی پیش روی نظام تامین اجتماعی وجود دارد اما با اتخاذ رویکردهایی جامع‌نگرانه می‌توان امید داشت که این نظام بتواند وظایف خود را بهتر انجام دهد و زمینه را برای تحقق عدالت اجتماعی فراهم آورد.

توسعه سازمان تأمین اجتماعی از طریق اعتمادسازی و جذب مشتریان جدید با روش افزایش فعالیت‌های بازار کار مبتنی بر ظرفیت‌های جدید اشتغال، منجر به ایجاد تراز مثبت سازمانی و بهبود نسبت ورودی به خروجی در سازمان تامین اجتماعی می‌شود، همچنین دولت باید از به کارگیری مدیریت سیاسی در این سازمان پرهیز کند.

در بازه زمانی ۲۰ سال آینده، شاهد دوران اوج ابربحران بازنشستگی در کشور خواهیم بود و ناگزیر به اجرایی‌‎کردن هرچه سریع‌تر انواع اصلاحات ساختاری و پارامتریک در صندوق بازنشستگی تامین‌ اجتماعی (همانند دیگر صندوق‌ها) هستیم.

دولت در نظر دارد در صورت موافقت مجلس با طرح مطرح شده در لایحه بودجه ۱۴۰۴، بعد از انحلال سه صندوق بازنشستگی، اموال و دارایی آنها از جمله شرکت‌هایی که صندوق‌های مذکور در آنها سهام دار هستند را به سازمان تامین اجتماعی واگذار کند.

دولت با اجرای طرح متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان، گام‌های جدیدی را برای بهبود معیشت این قشر از جامعه برداشته است اما چالش‌های جدی در تأمین منابع مالی به ویژه از سوی صندوق تأمین اجتماعی وجود دارد.